“Nick” olarak kabul edilen bu teorinin başka versiyonlarını hâlihazırda bizzat kullanıyorum. Sevgili Numan Sakar ile beraber yaptığımız “İlk Adım” isimli TV programında da üzerinde önemle durduğumuz, pedigrinin en önemli yeri, hatta benim için kilit noktası olan anne hattını göz ardı etmelerini ise bu sanal uygulamaların en büyük eksiği olarak gösterebilirim. Peki, anne hattı neden bu kadar önemlidir? Öncelikle pedigrinin bir bilim dalı olması gerektiğini düşündüğümü belirtmeliyim. Bu gereklilik söz konusu sorunun cevaplanmasında da kilit bir rol oynuyor. Mitokondriyal DNA yani MT DNA, hücrenin çekirdeği dışında mitokondri denen ve enerji üretimi için büyük olan moleküllerin oksijen ile yakılarak küçük moleküllere dönüştüğü organelde bulunan DNA parçasına verilen bir isimdir. MT DNA anne tarafından oğluna ve kızına geçer ancak sadece kızı yolu ile yavrulara aktarılabilir. Bu durum, pedigrinin olmazsa olmazının anne hattı olduğunu ispatlayan bir nitelik taşır. Tabii ki bizlerin kaliteli anne hatları ile daha çok uğraşmamız gerektiğini söylememe lüzum yok. Diğer yandan kısrak aile numaralarını göz önüne alarak yaptığımız bazı eşleştirmelerin başarısı ya da istatistikleri de anneden kıza geçen genetik aktarımın bir sonucu olarak karşımıza çıkıyor. Diğer yandan son yıllarda yapılan genetik çalışmalar neticesinde bazı kısrakların geçmişte bildiğimiz anne soylarına ait olmadığı ortaya çıkarılmıştır. Bu durum bana yıllar önce oldukça tecrübeli bir İrlandalı yetiştirici dostumun sözlerini anımsattı. Kendisi beni eski pedigrilere çok güvenmemem konusunda uyarmıştı. Ancak biz yine de elimizdeki bilgiler ışığında çalışmalarımızı sürdürmek zorundayız. Anne hattının iyi ya da verimli olduğunun en büyük göstergesi safkanın geçmişte elde ettiği başarılardır. Örneğin yurt dışında katıldığınız bir satış esnasında elinizde bulunan kataloglarda alacağınız herhangi bir atın anne hattı size detaylı olarak sunulur. Genelde ilk 3 anne ve onların yavrularının performansları burada itinayla aktarılır. Zaten aynı aygırın yavruları ya da aynı aygırdan gebe olan kısraklar arasında oluşan fiyat farkı anne hattının kalitesi ile şekillenir. Kısrak babasının performansa etki edip etmeyeceği konusu her daim tartışılmıştır. Kızları iyi anne olmuş ve ispatlanmış aygırlara biz kısrak babası diyoruz. Yine yurt dışı kısrak babaları kazanç listelerinden bunlara bakılabilir. Şunu unutmamak gerekir ki, pratikte bir aygırın kısrak babalığını ispatlaması yıllar alır. Önce dişi yavruları dünyaya gelecek sonra anne olacaklar ve yavrularının performansları neticesinde siz bir aygıra kısrak babası diyebileceksiniz. “Genç bir aygırın ileride iyi bir kısrak babası olacağını kestirmek mümkün mü?” sorusu bana oldukça sık yöneltiliyor. Eğer dişi yavruların erkeklerinkinden daha başarılı hatta aynı başarıda yarış hayatları varsa o aygırın ileride kısrak babası olacağını söyleyebiliriz. Diğer yandan anne hatları kuvvetli aygırlar kısrak babalığında oldukça avantajlı bir konumdadırlar. Kısrak babalığının babadan oğula geçtiği de unutulmaması gereken önemli bir ayrıntıdır. “Bir aygır hem kısrak hem de aygır babası olabilir mi?” sorusu ise biraz daha karmaşık bir cevabı hak ediyor. Bahsi geçen nadir bir durumdur, çokça rastlanılmaz ancak yine de mümkün olabilir. Örnek olarak bir safkan verilmesi gerekirse Mr. Prospector ilk akla gelen isim olmalıdır. Bana göre bu safkanın kısrak babalığı aygır babalığından daha önde gelir. Pedigri çalışırken kaç kısrak babasını göz önünde bulundurduğum, konunun ilgililerince yanıt bekleyen bir başka nokta olarak ön plana çıkıyor. Bu merakı gidermek adına, ilk 4’ün oldukça önemli olduğunu ama atların pedigrilerinde ilk 6 jenerasyona özellikle baktığımı söyleyebilirim. Pedigriye kafa yoranların merak ettiği ve farklı sorular yönelttiği önemli bir husus olan kısrak inbreedingi Rasmussen Factor’e ise önümüzdeki sayıda detaylıca değinmek istiyorum. Ancak şimdilik her pedigride olmasının şart olmadığını belirtmekle yetinebiliriz. Gelecek sayıda yine zengin bir içerikle görüşmek üzere, hoşça kalın. 27 TJK’NIN SESİ ARALIK 2022
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAzNjM=