Diğer memeli hayvanlara kıyasla yüksek kas oranı yarış atlarının atletik yapıda olduklarının kanıtıdır. Kaslar antrenmana uyum sağlayarak, antrenman ile birlikte ilk gelişen dokulardır. Buna karşın, antrenmana uzun süre ara verilirse eski durumuna gerileyen ilk doku da iskelet kaslarıdır… KAS TİPLERİ VE YAPILARI arış atlarının muhteşem dış görünüşlerini şekillendiren onların iskelet kaslarıdır. Atletik yapıyı oluşturan, yürüme, koşma, çiğneme, yatıp kalkma ve kuyruk sallama gibi tüm hareketlerini yerine getiren de bu kas grubudur. İskelet kaslarına fizyolojik özelliklerinden dolayı çizgili kaslar da denir. İstemli (iradeli) şekilde çalışırlar. Beyinden gönderilen uyarılar (sinyaller), sinirler yolu ile kaslara ulaşır ve bu emirle kasılıp gevşeyerek sorumlu oldukları bölgenin hareketini sağlarlar. Tendolar aracılığı ile kemiklere bağlıdırlar. Bedende yer alan ikinci grup kaslar, istemsiz (irade dışı) çalışan düz kaslardır. Gerek duyulduğu zaman kasılarak görevlerini yaparlar. Düz kaslar, sindirim, solunum, dolaşım, boşaltım ve üreme sistemleri gibi tüm iç organlarda çok miktarda ve yaygın olarak bulunurlar. Kendilerine özgü uyarı sistemleri vardır. Miyokard denilen kalp kasının yapısı çok özeldir ve bedendeki kas gruplarının üçüncüsüdür. Merkezi sinir sistemi tarafından kontrol edilir. Özelleşmiş uyarıcı ve iletken kas liflerine sahiptir. Düz kaslar gibi istemsiz çalışır. Düzenli antrenman yapan erişkin bir İngiliz yarış atının beden ağırlığının yarısından biraz fazlası (% 53 - 57) iskelet kaslarıdır. Bir araştırmaya göre bu oran % 52 - 55, bir başkasına göre de %55 olarak açıklanmıştır. Diğer memeli hayvanlara kıyasla bu yüksek kas oranı yarış atlarının atletik yapıda olduklarının kanıtıdır. Hiç antrenman yapmamış atlardaki kas kütlesinin %40’lar civarında olduğu ifade edilmektedir. İnsandaki iskelet kası kütlesi, bedenin yaklaşık %30 - 40’ı kadardır. Fakat bu oran çok değişkendir. Kişinin yaşına, cinsiyetine, yaptığı spora ve diğer bazı etkenlere göre farklılık gösterir. Yarış atlarının antrenmana başlaması ile birlikte kaslarında ve kalp - damar sisteminde bir - bir buçuk ay içinde önemli gelişmeler meydana gelir. Kaslar antrenmana uyum sağlayarak, antrenman ile birlikte ilk gelişen dokudur. Buna karşın, antrenmana uzun süre ara verilirse eski durumuna gerileyen ilk doku da iskelet kaslarıdır. Bedenin hemen her tarafında iskelet kasları kemiklerin çevresinde karşılıklı olarak ve ters yönde çalışacak şekilde yerleşmişlerdir. Örneğin kasların kasılması ile eklemlerin açısı değişir ve at hareket eder. Bir kısım kaslar bacakları ileri iterken bazısı da geri çeker. Bu sayede at adım atar. Zıt yönde çalışan kaslar hareketin hızını, açısını ve derecesini sınırlar. Kas dokusu mikroskop altında incelenirse, karşılıklı olarak yerleşmiş miyozin ve aktin adlı filamentler görülecektir. Bunların birbirlerine doğru hareket etmeleri, kas kasılmasının temelidir. Bu iki proteinden miyozini içeren filament kalın, aktin içeren filament ise incedir. Kasılma olayının gerçekleştiği sarkomer adlı yapı, miyozin ve aktin filamentlerinden oluşmuştur. Sayıları milyonları bulan sarkomerler bir arada, miyofibril denilen kas lifçiklerini oluştururlar. Çok sayıda miyofibril, demet halinde kas liflerini şekillendirir. Kas lifleri gruplaşarak bedeni şekillendiren ve gözle gördüğümüz kas demetlerini meydana getirirler. LIGAMENT & TENDOLAR Ligament dediğimiz bağlar, eklem bölgelerinde kemiklerin birbirlerine bağlanmasına ve onları dengede tutup birbirlerine destek olmalarına yarar. Ligamentin bir ucu bir kemiğe, diğer ucu başka bir kemiğe yapışmıştır. Çok sayıda uzun, ince kollajen lifler sıkıca bir araya gelerek ligament denilen bağları şekillendirirler. Ligamentlerin sıkı, yoğun ve birleştirici yapıları vardır. Kaslar kemiklere doğru incelerek kemiklerin dış tabakasına tendo adı verilen dokular ile bağlanırlar. Tendolar kollajen lif yapısındalardır. Aynı zamanda çevresi sarılmış çok sayıda ince liften oluşmuşlardır. Yapısı ligamente benzer fakat daha esnektir. Ancak esneme yeteneği sınırlıdır. Dışarıdan gelebilecek darbeleri emici özelliği vardır. Tendoların egzersizler ile gelişmeleri diğer kas - iskelet dokularına göre daha uzun zaman alır. Yarışa hazır olmaları aylar sürebilir. Gerilme ve zorlanmadan dolayı tendolarda meydana gelen mikroskobik hasarların düzelmesi de uzun sürer. İyileşmesine sabır gösterilmeden çalıştırılmaya başlayan yarış atlarındaki tendo zedelenmeleri ilerleyerek kalıcı duruma gelebilirler. Tendo ve ligamentlerin antrenman ile gelişmeleri üzerine yapılan araştırmalar çok sınırlı olmasına rağmen, bu çalışmalar göstermiştir ki; iki yaşından önce tayların antrenmana başlatılıp hafif düzeyde çalıştırılmaları ligament ve tendoları güçlendirmekte, yapılarının gelişmesine destek olmaktadır. Bununla birlikte gelişmekte olan tayların başlangıç antrenmanlarında arızalanmamalarına dikkat edilmelidir. Y VET. HEKIM REHA GÜLTEPE 44 TJK’NIN SESİ HAZİRAN 2023
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAzNjM=