için antrenmanda veya yarışta koşarken birkaç kez öksürür. Böylece at koşarken hem boğazından ses geldiği hem de kuru öksürük duyulur. Antrenman veya yarış sırasındaki öksürükler, solunum sisteminde gelişmiş olan yangısel olay nedeniyle solunum organlarının zorlanmasından ileri gelmektedir. Çalışma sırasındaki öksürük olayları ihmal edilmemelidir. Her öksürük mutlaka ciddi bir hastalığa yol açıyor olmasa da özellikle kronik öksürükler hiçbir zaman normal kabul edilip kanıksanmamalıdırlar. Öksüren atların öncelikle yaşadığı ortam kontrol edilir ve çevrede toz, duman, gaz, koku veya solunum sistemini tahriş edebilecek yabancı cisim varlığı aranır. Devam eden öksürük olayları alerji başlangıcı olabilir. Kesilmeyen öksürük olaylarında atın durumu ağırlaşmadan önlem almak ve öksürmesinin nedenini bulmak için veteriner hekimden yardım istenmelidir. Karanlık ve havalandırılmayan ahırların yanı sıra, ahırın temizliği özellikle ahır yataklığının at içerideyken yapılması, solunum yollarında yangılara ve alerjik olaylara yol açabilmektedir. Temizlik sonrasında ahıra su serpilmesi ve altlık serildikten sonra kreolin gibi antiseptikler ile nemlendirilmesi yararlı olur. Öksürük sırasında basınçlı hava ile birlikte, solunum yollarını kayganlaştıran ve yumurta akı kıvamında olan mukus dediğimiz salgı da dışarıya atılır. Mukusun içinde epitel hücreleri, ölü akyuvarlar, çeşitli mikroorganizmalar, toz gibi yabancı maddeler, inorganik tuzlar, protein ve su bulunur. Burun, gırtlak, soluk borusu, bronş ve bronşiyollerin mukozasında, en üst tabakada yer alan kadeh biçimindeki hücreler mukusu salgılayarak solunum kanalına boşaltırlar. Yangısel olaylarda mukus üretimi artar. Rengi ve kıvamı, mevcut sorun hakkında bize ipucu verir. Atın alerjisi varsa, akışkan, renksiz veya açık renkli, bakteriyel enfeksiyonlarda daha koyu ve sarı renkte bir akıntı halinde burun deliklerinden dışarı atılır. Öksüren atın beden ısısı da bize sorunun kaynağı ile ilgili yardımcı olur. Alerjik olaylarda atın beden ısısı normalken, mikrobik enfeksiyonlarda özellikle akut dönemde ateş yükselir. Viral enfeksiyonlarda inatçı yüksek ateş vardır. Bazen viral enfeksiyonlardaki burun akıntısı, bakteriyel enfeksiyonlara göre daha sulu olabilir. Enfeksiyondan kuşku duyulan atın diğerlerinden ayrı tutulması, tımar takımı ve diğer eşyalarının başka atlarda kullanılmaması ve mümkünse, öksüren atın diğer atlar ile temasının kesilmesi, ahırının ve malzemelerinin dezenfeksiyonu doğru olacaktır. Yarış atları yaşamlarının her döneminde uzun yolculuklar yapabilirler. Aşım, sahip değişikliği veya yarış amacıyla yapılan bu yolculuklar sonunda atlar hiç alışık olmadıkları farklı iklim koşullarında yaşamak zorunda kalabilirler. Yolculuk yaptıkları araçtan indikten birkaç saat veya birkaç gün sonra öksürmeye başlayabilirler. Yeni ortamlarında temas ettikleri diğer atlardan grip ve rhinopneumonitis gibi viral etkenlerden başka, bakteriyel hastalıkları da kapabilirler. Yolculuk sırasında yaşamını tehdit edebilecek bakteriyel kökenli akciğer yangısı da gelişebilir. Kapalı araçta atın saatlerce bağlı tutulması nedeniyle başını aşağıya indiremeyip solunum yollarını temizleyememesi sonucu, enfeksiyon tüm akciğer dokusunu sarabilir. Toz ve saman gibi parçacıkların solunum yollarına kaçması ve bunların, atın başı yukarıda olduğu için dışarı atılamaması da enfeksiyonu körükleyici bir etkendir. Solunum yollarına giren yabancı cisimlerin öksürükle hemen dışarı atılması, yolculuk yapan ve başından bağlanan atlarda pek mümkün değildir. Yolculuk stresi de enfeksiyonun yayılmasına yardımcı olur. Tüm bu bileşenler bir araya gelince, son derece tehlikeli akciğer yangısı ortaya çıkar. Temiz bir ortamda yaşamalarına rağmen, bazen bir atın hiç neden yokken öksürmeye başladığı görülür. Ya da haradaki atların içinde sadece bir tanesi nedensiz şekilde öksürebilir. Diğer atlarda solunum yollarına ilişkin bir belirti görülmezken yalnız bir atın öksürmesi, yakından incelenmesi gereken bir durumdur. Hava keselerinde gelişen mantar enfeksiyonları bu olaya neden olabilir ve haradaki diğer atlara bulaşmaz. Genellikle yaşlı atlarda görülen tümörler, solunum yollarına baskı yaparak öksürüğe neden olabilirler. Başka bir atın çifte atmasıyla kaburgalarda meydana gelen yaralanmalar da akciğer enfeksiyonu ile sonuçlanır ve bu durumda da öksürük kaçınılmazdır. Akciğerlere yabancı cisim kaçıp yangılanmasından başka, yangısel solunum yolu hastalığında, tüm akciğer ve akciğer zarı yangılarında ve sakağı gibi rahatsızlıklarda da öksürük görülür. Taylarda bağırsaklarda yaşayan yuvarlak solucanların akciğerlere göç edip solunum yollarını tahriş etmesiyle ortaya çıkan paraziter kökenli öksürükler de vardır. Tay zatürresi de yaşamın ilk aylarında karşılaşılan ve diğer belirtilerin yanı sıra öksürüğün de görüldüğü ağır bir enfeksiyondur. Bazen de öksürüğün kaynağı, akciğerler dışında başka bir organ olabilir. Yarış atlarında çok yaygın olmasa da ileri derecede kalp hastalıklarında kan dolaşımının aksaması ve bedenin çeşitli bölgelerinde sıvı toplanması (ödem) ile birlikte öksürük de görülür. Antrenmanda performans düşüklüğü, bacaklarda ödem ve boyun damarı boyunca nabzın attığı çok açık şekilde göze çarpar. Erdemlerin en büyüğü bilimdir... Farabi 37 TJK’NIN SESİ AĞUSTOS 2022
RkJQdWJsaXNoZXIy ODAzNjM=